Wie vertaalt Amanda Gorman?

19 maart 2021 | 12u26 | Gepost door redactie
Cartoon
We leven in vreemde tijden, om niet te zeggen bevreemdende tijden. Denk bijvoorbeeld aan de rel rond de vertaling van Amanda Gorman. U weet wel, die moedige afro-Amerikaanse jongedame die de wereld verblijdde met haar inauguratiegedicht bij de officiële aanstelling van Joe Biden als president van de Verenigde Staten.

De manier waarop Gorman ‘The Hill We Climb’ bracht, was ronduit indrukwekkend en zelfs hoopgevend voor de toekomst van een catastrofaal verdeeld land. Maak daar gerust een verdeelde wereld van want de boodschap van de jonge Amanda was universeel. Het verbaasde dan ook niemand dat de uitgeverijen wereldwijd alles uit de kast haalden om de vertaalrechten binnen te halen. In Nederland was die eer weggelegd voor uitgeverij Meulenhoff. Eerste opdracht van de dag: een kandidaat-vertaler zoeken en die vond de uitgeverij in Marieke Lucas Rijneveld. Met de roman The Discomfort of Evening (De avond is ongemak, nvdr) won de twintiger vorig jaar de International Booker Prize en zopas volgde een nominatie voor de Libris Literatuur Prijs voor het boek ‘Mijn lieve gunsteling’. Toch viel de keuze voor Marieke Lucas Rijneveld om de tekst van Amanda Gorman te vertalen niet in goede aarde. Critici bevonden Rijneveld zonder blozen ‘te wit’ en de uitgeverij plooide voor de kritiek. Onder meer activiste Janice Deul stelt zich de vraag waarom er niet actief gezocht is naar een zwarte dichteres. Onze eigen getalenteerde slam poet Lisette Ma Neza sloot zich aan bij die opinie want ze begreep de gekwetste gevoelens. Het idee? Iemand die wit is, kan zich onvoldoende inleven in de wereld van Gorman om haar woorden over te brengen in het Nederlands. Echt? Ja, echt, en de verf pakte zelfs want Marieke Lucas Rijneveld gaf de opdracht terug, ondanks het feit dat Gorman zelf enthousiast was over de keuze van uitgeverij Meulenhoff voor Rijneveld. Weet je wat de echte vraag zou moeten zijn? Wie is het meest gekwalificeerd om Amanda Gorman te vertalen? Dat zou Marieke Lucas Rijneveld kunnen zijn of Lisette Ma Neza maar net zo goed een onbekend professioneel vertaler met kennis van zaken over slavernij. Huidskleur lijkt me van geen tel in deze kwestie en zou nooit van tel mogen zijn. Dat is de ware boodschap van Amanda Gorman. Studente Zoë Nevelsteen begreep de heisa ook niet zo goed en verwoordde het als volgt in haar opiniestuk: "De Witte Man is slecht en moet zwijgen en de Zwarte Vrouw is goed en krijgt het woord. Laat me dan gebruikmaken van mijn spreekrecht als Zwarte Vrouw en oproepen tot verdraagzaamheid." Mooie woorden. Laat ons inderdaad samen strijden tegen racisme en niet vervallen in een nieuw soort racisme.

Bart Mertens

Lees meer over