19.553 afstammelingen uit vier dorpen komen van één Werchters koppel uit 1550

Frans Van der Sande aan het stamboomkundige werk

Nog elke dag ontdekt Frans Van der Sande (70) uit Baal nieuwe afstammelingen van Dionijs Michiels (1535-1591) en Cathlijne Bertelmans. De genealoog of stamboomonderzoeker verzamelt alle gegevens van de voorouders van de bewoners van Baal. Hij kwam tot één conclusie: uitgezonderd inwijkelingen, stamt nagenoeg iedereen uit Baal, Tremelo, Betekom en Werchter af van dat ene koppel dat rond 1550 in Werchter woonde. 

Uit de vier dorpen vond hij tot nu toe 19.553 afstammelingen van het koppel

Pas na mijn pensioen als drukker, iets meer dan acht jaar geleden, besloot ik een website aan te maken en officieel stambomen op te zoeken. Ik heb er al 19.553 gevonden en heb ruim 55.958 namen in mijn database. Zelf had ik al vele honderden stambomen aangemaakt, enkele jaren geleden zat ik al aan vijfhonderd”, vertelt Frans Van der Sande.

Aanvankelijk was hij van ’s ochtends tot ’s avonds bezig met zaken op te zoeken, nu is dat nog één à twee uur per dag. "De grondslag is er, nu moet die enkel aangevuld worden. Geboortes van voor 1922 vallen nog op te zoeken in de archieven, net zoals huwelijken van meer dan 75 jaar geleden en overlijdens van meer dan vijftig jaar geleden.”

Door de ondertussen gewijzigde en dus verstrengde privacywetgeving wordt het steeds maar moeilijker voor genealogen om opzoekingswerk te doen in de laatste eeuw. "Gelukkig helpen wij elkaar en wisselen we onderling gegevens uit. Het is soms rekenen op goodwill van mensen om hun gegevens te geven zodat ik verder kan zoeken.”

Interesse voor stambomen met de paplepel mee gekregen

“Mijn moeder kende werkelijk iedereen uit het dorp en ging dus ook naar elke begrafenis. Voor ik het besefte, hadden we toen al snel duizenden doodsprentjes- of brieven, enkele jaren terug had ik er daarvan al ongeveer 3.500 gedigitaliseerd. Daarop kon ik verder bouwen, daarna fotografeerde ik de aktes van de burgerlijke stand tussen 1911 en de fusie in 1977 in de Tremelose gemeente, ook de huwelijksaktes ontsnapten niet aan mijn aandacht. Ondertussen heeft de Regionale Genealogische Groep van Mechelen zich met die doodsprentjes bezig gehouden. Zij hebben mijn collectie ingescand, zodat ik meer tijd over heb voor mijn onderzoek naar afstammelingen van Dionijs Michiels. Je merkte soms wrede verschijnselen op. Tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog was er amper sprake van kindjes met een handicap. De vrouwen bevielen toen thuis met een vroedvrouw en zo verdwenen vele kinderen, soms nog ongeboren. Dat waren wrede tijden. Sinds de jaren vijftig is dat verschijnsel verdwenen, zo zag je veel meer kindjes met het syndroom van Down. Veel eerder in de tijd zat je met vele vondelingen, maar ik maak er een erezaak van om die allemaal op te zoeken.”

Terug in de tijd tot iets voor 1500, verder raakt hij niet

"In die periode durfden ziektes zoals de pest en difterie een groot deel van de bevolking wegvagen. Met een boek uit 1702 over de volkstelling met daarin de inwoners van Oost-Brabant en hun bezitting opgesomd, kon ik verder aan de slag. Daaruit werd duidelijk dat in Baal en Begijnendijk toen 57 huizen stonden. Als ik verder terug ging, kwam ik uit bij Dionijs Michiels en zijn vrouw Cathlijne Bertelmans die in Werchter woonden, het was een welgesteld koppel. Ze hadden minstens vijf, misschien zes kinderen. Ik vond hen terug via notariële aktes van toen. Ondertussen zijn we zestien generaties verder. Het is trouwens niet toevallig dat het om Baal, Tremelo, Betekom en Werchter ging. Deze vier dorpen liggen aan dezelfde kant van de Demer”, wist hij.

Sommige mannen trouwden twee of drie keer en hadden ook buitenechtelijke kinderen

“Een geboorte-akte had enkele eeuwen geleden immers geen geheimen, zo zag je ook of er sprake was van vondelingen. Over mijn voorouders heb ik flink wat ontdekt, zo is er sprake van een vondeling of drie à vier. Er was af en toe sprake van een geestelijke met nageslacht in Nederland. In 1699 pleegde zelfs iemand een moord in het Nederlandse Schijndel, dat was Laurentius Van der Sande. Dat was iemand die bezig was met de import van alcohol. Hij is ‘s nachts met zijn gezin gevlucht, anders hadden ze hem opgehangen. Mijn voorvader is dan van Schijndel naar Turnhout gevlucht. De daaropvolgende generaties trokken naar Hoogstraten, Boom, Werchter en finaal hier in Baal.

Bij de voorbije gemeenteraadsverkiezingen heeft Van der Sande van iedereen uit Baal die opkwam een stamboom gemaakt. Nu spoort hij de voorouders op van iedereen die op de kieslijsten van net voor de fusie in 1977 stond.

“Van diegenen die toen opkwamen is bijna iedereen nageslacht van het Werchterse koppel. Het uiteindelijke doel is om van de vier dorpen alle stambomen te hebben om te controleren of echt iedereen van het koppel Michiels-Bertelmans afstamt, tot nu toe is dat wel het geval. Bekende figuren zoals Sven Nys en Niels Albert stammen van hen af en zijn dus ergens familie. Pater Damiaan daarentegen stamt af van de broer van Dionijs.”

Bewoners van Baal, Tremelo, Betekom of Werchter die Frans willen helpen met zijn project van de kieslijst van voor de fusie of die zelf hun stamboom willen kennen mogen gerust een mailtje sturen naar vandersande@gmail.com.

“De meesten die bij mij komen aankloppen, denken dat ze van adel zijn. De waarheid in zo'n geval is dat het nogal regelmatig voorkomt dat ze afkomstig zijn van het krapuul van de straat”, besluit Frans lachend. 

Een fragment van de volkstelling van 1702 in Oost-Vlaams-Brabant die Frans Van der Sande consulteert
Een fragment van de volkstelling van 1702 in Oost-Vlaams-Brabant die Frans Van der Sande consulteert
Een greep uit de vele doodsberichten van Frans Van der Sande
Een greep uit de vele doodsberichten van Frans Van der Sande

Lees meer over