Schooldirecties hebben nood aan opleiding en ondersteuning

Elk jaar opnieuw start veertig procent van de lagere en middelbare scholen het schooljaar met een nieuwe directie, dat bleek uit een onderzoek in 2016. Sommige scholen maken drie nieuwe directies mee op vijf jaar tijd. “De oorzaken van dergelijke wissels zijn velerlei, maar het gebrek aan opleiding speelt een belangrijke rol”, zegt onderzoekster Ellen Daniëls. “Op veel scholen stromen ervaren leerkrachten door naar een directiefunctie. Deze functie is helemaal anders dan de job die ze ervoor deden en daar zijn ze niet altijd specifiek voor opgeleid.”

Aftoetsen en coachen

“De directie in het basisonderwijs heeft geen rechtstreekse collega’s op hetzelfde niveau binnen de organisatie”, aldus Daniëls. “Dat maakt het moeilijk om ideeën af te toetsen of problemen te bespreken.” Het is die leemte die Ellen Daniëls met haar onderzoek wilde bekijken en invullen.

Voor haar doctoraatsonderzoek organiseerde Daniëls een supervisietraject waar in totaal 22 directeurs aan deelnamen. Het ging om een heel gevarieerde groep: mannen en vrouwen met veel of weinig ervaring en uit scholen in een grootstedelijke dan wel landelijke context. In kleine groepjes van 7 à 8 werden ze door een trainer begeleid bij het bespreken van opportuniteiten en uitdagingen op hun basisschool. “De directeurs gaven zelf aan dat het coachen van hun leerkrachten één van de vaardigheden is waarin ze het meest ondersteuning nodig hebben, daarop hebben we dan ook extra gewerkt.”

De groepjes kwamen 8 à 9 keer samen: eerst om kennis te maken met het traject en de methodologie, daarna mocht telkens één directeur zijn/haar situatie toelichten en werd deze in de groep besproken. De begeleiding door de coach zorgde ervoor dat de gesprekken ook effectief leermomenten werden, waarbij de directeurs uit hun eigen en elkaars ervaringen leerden. “Het is belangrijk dat de opleiding heel concreet is. Starten van bestaande situaties, uit het leven van directeurs zoals wij, is heel belangrijk”, getuigt een deelnemer.

Tijdens het supervisietraject kwamen de directeurs te weten dat hun collega’s met gelijkaardige uitdagingen geconfronteerd worden Alleen al deze vaststelling was voor heel wat deelnemers een belangrijke meerwaarde . Of zoals één van de deelnemende directeurs het verwoordt: “Het gaat ook om erkenning. Door met collega’s te praten merk je dat je niet de enige bent die met dezelfde moeilijkheden te maken krijgt.”

Veiligheid eerst

Het succes van een dergelijk supervisietraject hangt af van de trainer, de diverse groep collega’s én de psychologische veiligheid in de groep. “Scholenkoepels bieden al opleidingen aan voor directies, maar dit zijn vaak korte en meer theoretisch gerichte opleidingen. Bovendien  vinden deze vormingen soms plaats met collega’s van dezelfde scholengemeenschap. In de opleiding die wij organiseerden, bestond de groep uit ‘onbekenden’ waardoor het veiliger voelt om situaties uit de dagelijkse context te bespreken”, weet Daniëls.

Het succes van het traject, zoals aangeboden in het onderzoek van Ellen Daniëls, blijkt uit de enthousiaste reacties van de deelnemers: “Ik zou me meteen inschrijven voor een vervolgtraject. Deze ervaring was bijzonder waardevol voor mij”, zegt een deelnemer. Een collega-directeur vult aan: “Ik voel me gesterkt nu, ik wil er echt voor gaan. Ik durf te zeggen dat ik nu directeur wil zijn tot aan mijn pensioen. Dat gevoel had ik een tijdje geleden helemaal niet.”