Mirakelbeeld Onze-Lieve-Vrouw-ter-Koorts herleeft in coronatijden

Vorige zondag, 21 november, huldigde de Sint-Jozefsgemeenschap de nieuwe locatie van het beeld in tijdens een speciale viering in de modernistische Sint-Jozefskerk uit 1974 van architect Victor Broos. “Je zou het niet zeggen, maar deze jonge kerk heeft een rijke en waardevolle erfgoedcollectie”, begint schepen van erediensten Carl Devlies. “Daarvoor zijn we schatplichtig aan de vorige neogotische Sint-Jozefskerk uit 1871 in de Ravenstraat. Dat ooit zo typische stadsgezicht verdween in 1970 door instortingsgevaar en is nu de parking van de Faculteit Letteren.” Gelukkig verhuisde een deel van de inboedel mee naar de nieuwe kerk, zoals het vermaarde Cavaillé-Coll orgel. Schepen van cultuur Denise Vandevoort: “De nieuwe religieuze objecten in jaren ’70-stijl zorgen voor een interessant contrast met de oude collectie. Daarnaast werden meer dan honderd voorwerpen door Museum M in bewaring genomen. In de kluis van de sacristie zijn echte kerkschatten te vinden, nog veel ouder dan de neogotische periode.”

Mirakel in de Vlamingenstraat
Maar het absolute pronkstuk is het beeld van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Koorts, ook wel Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten genoemd. Het beeld is een typische piëtahouding, een variant waar Maria Christus niet ondersteunt, maar bidt. De details van Jezus’ stigmata zijn het nader bekijken zeker waard. Alles begon met een mirakel op het Vleminckxveld in 1535. Daar, in de huidige Vlamingenstraat, hing een houten beeld aan een eikenboom van een onbekende kunstenaar. Tijdens een hoogdag werd het beeld op een altaar geplaatst. Dronken studenten probeerden het hardhandig van het altaar te rukken, maar het bleef ‘als een blok graniet’ staan. Vanaf dan trokken mensen erheen om bij Maria bescherming tegen koorts af te smeken, vooral voor hun kinderen. Het beeld werd beschilderd en herschilderd en vanaf de 16e eeuw bouwde men opeenvolgend kapellen om de massa bedevaarders op te vangen.

Bedevaartsoord wordt KADOC
Begin 18e eeuw werd de Vleminckxkapel gebouwd, die in de 19e eeuw door de Minderbroeders werd gekocht. Dat betekende meteen ook een nieuwe stimulans voor de verering en resulteerde in de kroning van het beeld door Kardinaal Mercier in 1907 op de Oude Markt. “Je kunt het je vandaag niet meer inbeelden, maar die kroning bracht destijds een ware volkstoeloop op de been”, vervolgt schepen Devlies. “Het heeft daarna zeker tot Marktrock geduurd om zoveel volk bij elkaar te krijgen op de Oude Markt”, voegt hij lachend toe.

Op het beeld zie je zeven gouden kronen – gemaakt door de Luikse goudsmid Pirotte – met daarop de zeven smarten van Maria. De kroon van Christus toont zijn lijdenswerktuigen, de kruisiging en het doek van Veronica. In de tweede helft van de 20e eeuw vertrokken de Minderbroeders uit de Vleminckxkapel en kreeg KADOC – het Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving – er een onderkomen. Wel namen de Minderbroeders het mirakelbeeld mee naar hun nieuwe klooster in Sint-Truiden. Op aandringen van de Sint-Jozefsparochie kwam het beeld in 1988 weer naar Leuven. Tot vandaag staat het in de Sint-Jozefskerk in de Bogaardenstraat.

Ademruimte in coronatijden
“Hier omringen we het met de nodige zorgen om het ook voor toekomstige generaties te bewaren”, vervolgt pastoor Ger-Jan Bruins. “Een gespecialiseerde firma kreeg de opdracht om een aangepaste vitrinekast te ontwerpen, die tevens aansluit bij de stijl van de kerk en de kapel. We beslisten om de ingreep een jaar te vervroegen omwille van corona. We stelden immers vast dat veel mensen nu grote nood hebben aan aangepaste, rustige en goed bereikbare ruimtes om troost te zoeken, te bezinnen en te bidden voor coronaslachtoffers. Deze moeilijke periode zorgt voor een aanzienlijke bezoekerstoename en toont weer maar eens de historische waarde en emotionele relevantie van dit beeld aan – niet alleen voor christenen, maar voor iedereen.”

Erfgoedzorg met erfgoedcel
Voor de erfgoedzorg staat de parochie niet alleen. “In 2019 en 2020 inventariseerden vrijwilligers van de  erfgoedcel van de stad Leuven en de parochie de hele collectie,” legt schepen Vandevoort uit. “Tijdens dit traject vervolledigden we de bestaande kennis en deden we zelfs nieuwe ontdekkingen”, vult Philippe Maertens, voorzitter van de kerkraad Sint-Jozef, aan. “Na enig oponthoud door corona konden we de inventaris finaliseren. Het slotstuk was de ontdekking van een enorm kruiswegtafereel uit 1881 op zolder. Deze 14 doeken van de hand van Godfried Guffens waren in sommige literatuur al als verdwenen geacht! Met zijn 2 op 1,5 meter per doek is het voor de huidige kerk veel te groot. Voorlopig staat de kruisweg veilig in een aangepast depot, tot er in nauw overleg met de kerkraad een nieuwe bestemming kan gevonden worden.”
Maar, het mirakelbeeld – hét pronkstuk – stond achter beveiligingsglas. Goed tegen dieven, minder handig voor foto’s. “Met de restauratie volgde een schitterende opportuniteit om het beeld in detail te fotograferen”, besluit schepen Vandevoort. “Zo kan iedereen de details van het beeld, maar ook van de rest van de collectie bewonderen op de publiekswebsite Erfgoedplus.” Of je kan er natuurlijk gewoon langsgaan als je nood hebt aan spirituele steun, of een artistiek hoogstandje wil zien. De kerk is immers iedere dag geopend tot 18 uur.

Beeldenreferentie: KADOC-KU Leuven