Kunstenares schildert over gender bias in medisch onderzoek

“Ik werkte tijdens de lockdown met dit zestiende-eeuwse leerboek, ondertussen luisterend naar dagelijkse updates over het coronavirus dat zich over de hele wereld verspreidde. Zo besefte ik dat mijn werken, schilderijen van menselijke lichamen, ook bijzonder actueel en relevant waren, ze verwijzen immers naar de kwetsbaarheid van ons lichaam,” zegt Vanden Eynde. “Daarbij toont het onderzoek dat wordt opgezet naar de reden waarom het immuunsysteem van vrouwen effectiever lijkt te zijn in de bestrijding van het virus dan dat van mannen, het belang aan van gendered onderzoek. Gelukkig zijn we ver gekomen sinds Vesalius,” voegt ze eraan toe.

“The Anatomy Lesson,” zoals het oeuvre heet, bestaat uit schilderijen, sculpturen, monoprints en boekkunst. In de werken reflecteert Vanden Eynde over hoe vrouwenlichamen werden afgebeeld en bestudeerd in het leerboek van Andreas Vesalius, een van de grondleggers van de anatomie, die studeerde en werkte aan haar Alma Mater, de KULeuven. Tijdens haar onderzoek ontdekte Vanden Eynde dat in een leerboek uit diens tijd de vagina weggeknipt was uit de illustratie van een half ontleed vrouwentorso. Voor de tijd van Vesalius werden vrouwelijke geslachtsorganen als taboe beschouwd, ze werden zelfs gezien als versies van de mannelijke organen, binnenstebuiten gekeerd. Vesalius zelf noemt ze nog testes muliebres of vrouwelijke testikels.

Vanden Eynde zegt: “Ik wilde een oeuvre creëren dat poogt die aspecten visueel samen te brengen en de aandacht te vestigen op hoe sommige tekortkomingen in onderzoek vandaag nog werkzaam zijn in de onderzoeksomgeving, zoals wetenschapsjournalist Angela Saini in haar boek Inferior beschrijft. Dat is niet alleen nadelig voor gendergelijkheid of de plaats van vrouwen in de wetenschap, het is ook nadelig voor de wetenschap en voor het begrip van het menselijk leven zelf.”

Vanden Eynde, zelf doctor in de wiskunde en Gediplomeerde in de Aanvullende Studies van Toegepaste Ethiek, is van mening dat kunst kan blootleggen wat het betekent om een mens van vlees en bloed te zijn op een radicalere  manier dan de dagelijkse nieuws-rapportering of wetenschappelijke publicaties dat kunnen.

Ria Vanden Eynde is een in Leuven gevestigde kunstenares die zich in haar werk bezighoudt met ethische kwesties aangaande gezondheid, wetenschap, recht en leiderschap in zowel het openbare als het privéleven van vrouwen.