Langs de kronkels van de taalgrens in Landen: van Ezemaal tot Walshoutem

8 maart 2022 | 14u48 | Gepost door christian.henn…
Jo Uytterhoeven aan de Racourhalte

De stad Landen grenst aan drie Waalse gemeenten : Hélécine (Heilissem), Lincent (Lijsem) en Hannut (Hannuit). Langs de taalgrens komen heel wat eigenaardigheden aan het licht, maar daar staan ook pareltjes: de Racourhalte (foto)  en meer recent Plopsaqua. Het gezamenlijke Plopsaqua project bewijst dat de verstandhouding van Landen met de buurgemeenten en meer bepaald met Hannuit, uitstekend is.

Dat de taalgrens tussen de twee grootste taalgroepen uit onze Westerse samenleving, namelijk de Germaanse en de Romaanse talen daar ligt is al verbazingwekkend. De kronkels zijn politieke beslissingen, maar voor de scheiding tussen grote taalgroepen verwacht men een zee, een gebergte, of tenminste een grote rivier. Daar in Haspengouw niets van.

Kronkels op de E40      

De automobilisten merken er weinig van, als ze via de E40 de taalgrens oversteken in Hélécine richting Luik, tenzij aan de openbare verlichting. In Wallonië blijven de lichten op de E40 immers ’s avonds branden. Gelukkig heeft men daar geen rekening gehouden het kronkelen van de taalgrens, want anders was er een knipperlichteffect geweest, zo dikwijls overschrijdt de E40 de Gewestgrens.

Men ziet het aan de borden als men over de taalgrens rijdt. Welke buitenlander zal immers niet schrikken als in de plaats van Waremme plots Borgworm opduikt. Bewoners van rond de taalgrens schrikken er zelfs niet van als plots Walshoutem als Houtain L’Evêque is aangeduid, met deze Franstalige benaming omdat het dorp ooit aan de Luikse bisschop werd geschonken.

De grootste kronkels gebeuren evenwel tussen Waasmont (Wamont) en Avernas waar de E40 op korte afstand driemaal de Gewestgrens overschrijdt, dus zes wissels. Verderop voorbij de afrit Walshoutem komt de E40 weer even aan Waalse kant te liggen, om daarna een stukje Limburg in te duiken, vooraleer definitief in het Waalse Gewest verder te gaan.

Lees verder onder de kaart

De taalgrens op de E40
De taalgrens op de E40 tussen Waasmont en Avernas

Aan de Ardevoorstraat

Wij beginnen onze tocht langs de taalgrens in Ezemaal en gaan zo verder tot het uiterste punt van Walshoutem. Ezemaal grenst aan Neerheylissem, een dorpje dat tot in de 18de eeuw net als Opheylissem nog Nederlandstalig was. In Ezemaal trokken we naar de Ardevoorstraat die nu de taalgrens vormt.

Wij ontmoetten er Danny Laudus die er altijd gewoond heeft. “Hier zijn nooit problemen geweest tussen Walen en Vlamingen en men spreekt wel beide talen aan weerszijden van de straat. Vroeger hadden we in de buurt Stationkermis en daar kwamen evenveel Walen als Vlamingen.”

“Tijdens de eerste lockdown zouden hier theoretisch problemen kunnen geweest zijn, want aan de Waalse kant moest men om 22 uur binnen zijn, aan onze kant om 24 uur. Maar wie zou dat gecontroleerd hebben?”, lacht Danny.

Lees verder onder de foto

Danny Laudus
Danny Laudus op de taalgrens

“De vuilnisophaling, de gasleiding, de postboden, alles is wel gescheiden. Vroeger zetten we wel eens ons grof huisvuil aan de overkant, na het aan de buren gevraagd te hebben, want aan Waalse kant was het toen gratis. Ons water komt wel van Wallonië, maar de kabeltelevisie van vroeger was gescheiden. Zo konden ze in Neerheylissem aan de overkant VTM niet krijgen.”

“Een groter probleem is dat we hier op de uithoek van Landen leven en dat we soms wat vergeten worden. Hier komt redelijk veel verkeer, omdat mensen uit Laar en Neerwinden langs hier rijden om de E40 in Opheylissem te nemen. De straat is  kapot gereden door de camions. Maar Landen wil er niets aan doen, omdat volgens de afspraak Hélécine instaat voor het onderhoud. In heel Groot-Landen werd nieuwe asfalt gelegd, hier dus niet.”

“De Kleine Gete loopt in de buurt en bij zwaar weer wordt de buurt weleens geplaagd door overstromingen. Maar ja we bevinden ons op de uithoek”, zucht Danny die in Landen werkt, maar zelf meer op Tienen gericht is voor boodschappen.

Lees verder onder de foto

De Ardevoorstraat
De Ardevoorstraat op de taalgrens

Een pareltje op de taalgrens

Van Ezemaal loopt de taalgrens verder meestal door de velden tot ter hoogte van Racour – Raatshoven. Daar werd de taalgrens in 1962 zo vastgelegd dat de Racourhalte, het station van Racour op grondgebied van Landen kwam te liggen. Jo Uytterhoeven maakte van dit oude station een pareltje op de taalgrens.

“De taalgrens loopt dwars door onze tuin aan de Racourhalte. Die tuin was de voormalige stelplaats van het station met zeven wissels. Vroeger was de hele site nog Waals en behoorde tot het dorpje Racour, maar door de vastlegging van de taalgrens kwamen het station en twee huizen op Vlaams grondgebied in Landen, te liggen. Hier aan de overkant staat een huis in Vlaanderen, terwijl de schuur in Wallonië ligt. Dat waren vroeger twee cafés, logisch bij een station.”

“Dat het station zover van het centrum van Racour ligt is ook logisch. Bij de aanleg van de spoorlijn waren boeren sceptisch en ze wilden het spoor en zeker het station zo ver mogelijk van hun koeien. Het station is operationeel gebleven voor personenvervoer tot het einde van de jaren ’50. Dan hebben ze de lijn 147 Landen-Tamines afgeschaft. Er rijdt nu nog altijd wel een bus van Landen naar Ramillies met hetzelfde nummer 147. De lijn voor goederenverkeer bleef wel behouden, omdat de landbouwmachines van Saint-Hubert in Orp-Jauche moesten vervoerd worden, maar uiteindelijk is die ook afgeschaft”.

“Samen met mijn vrouw Hilde Pottel kocht ik het station in 1988. We zijn hier toen komen wonen, maar het stuk waar de sporen lagen was nog niet onze eigendom. In 1990 zijn ze die tot mijn grote spijt komen opbreken. Ik heb dat niet kunnen tegenhouden”.

“Uiteindelijk hebben we die grond kunnen ruilen toen de RAVEL er gekomen is. Ik heb het stationsgebouw gerestaureerd volgens de originele plannen. In 2010 hebben we in het oude atelier een vakantiewoning voor vijf personen gemaakt, en bij de opening daarvan rees de idee om weer sporen te leggen. En zo hebben we weer sporen gelegd en twee treinstellen gekocht in Schaarbeek, die we ingericht hebben als vakantiewoningen. Tenslotte hebben we de spoorwegarbeidershut ingericht als trekkershut”, besluit Jo. Ook in deze uithoek van Landen het fenomeen met drie vuilniskarren van Wallonië en drie van Vlaanderen die langskomen.

Lees verder onder de foto

Jo Uytterhoeven aan station Racour
Jo Uytterhoeven aan station Racour

Ingang parking in Vlaanderen, uitgang in Wallonië

Van de Racourhalte loopt de taalgrens verder door de velden om tussen Waasmont en Avernas kronkels op de E40 te maken. Dan loopt de taalgrens verder om plots aan het nieuwe waterpretpark Plopsaqua tussen Walshoutem en Avernas, dus Hannuit te komen. Het nieuwe waterpretpark is een samenwerking tussen de steden Hannuit en Landen. De zwembaden zelf liggen in Hannuit, maar een deel van de parking ligt in Landen. Men rijdt de parking in Vlaanderen binnen, om hem in Wallonië te verlaten.

Ook dit gaf bij de lockdown problemen, op het ogenblik dat het waterpretpark nog niet open was, maar de gewone zwembaden wel. In Vlaanderen gold op een bepaald ogenblik een nachtklok vanaf 24 uur, terwijl er in Wallonië een avondklok was vanaf 22 uur. Het bad zelf en de kleedkamers lagen op het Waals grondgebied, maar de parkeerplaats niet. Daarom moesten leden van een zwemclub zorgen dat ze het pand om 22 uur verlaten hadden. Vervolgens mochten ze nog wel uitgebreid napraten op de parkeerplaats, waar andere regels golden, hoewel ze strikt genomen niet meer over het Waalse gedeelte van de parking mochten rijden. Om alles vlot te laten verlopen werden de uren van de zwemlessen wat vervroegd, zodat iedereen op tijd naar buiten kon. Walen moesten zich reppen om naar huis te gaan, maar de Landenaars hadden nog ruim twee uren de tijd.

Lees verder onder de foto

De Parking Plopsa
De inrit van de parking ligt in Landen, de uitgang in Hannuit

Vanaf Plopsaqua loopt de taalgrens weer even naar het noorden over de E40 om dan het grondgebied van Landen te verlaten richting Klein-Vorsen, gehucht van Montenaken en deelgemeente van Gingelom in Limburg te gaan en daarna definitief onder de E40 richting Luik te duiken. Tekst en foto's  Christian Hennuy

Lees meer over